Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Το Γυμνάσιο Βάμου ιδρύθηκε την εποχή της Κρητικής Πολιτείας (1898-1908/1913) κατά τη διάρκεια της οποίας παρατηρήθηκε εκτός των άλλων ένα σπουδαίο ανορθωτικό έργο στον τομέα της παιδείας και της πνευματικής ζωής της Κρήτης. Το 1901 κλήθηκε στην Κρήτη από τον πρίγκιπα Γεώργιο ο Π.Π. Οικονόμος, ο οποίος σύνταξε καινούριο κανονισμό για την εκπαίδευση. Σύμφωνα με το νέο εκπαιδευτικό νόμο της 30ης Ιουλίου 1901 επανασυστήνονται τα Ελληνικά Σχολεία. Ιδρύονται τότε 20 Ελληνικά Σχολεία στην Κρήτη. Ένα από αυτά είναι το τριτάξιο Ελληνικό Σχολείο ή «Σχολαρχείον» Βάμου. Οι μαθητές που αποφοιτούσαν από το Σχολαρχείο, μπορούσαν να εγγραφούν χωρίς εξετάσεις εις το «Τετρατάξιο Γυμνάσιο Χανίων» (λειτουργούσαν άλλα τρία τετρατάξια Γυμνάσια στην Κρήτη – στο Ρέθυμνο, το Ηράκλειο και τη Νεάπολη). «Σχολάρχαι» του «Τριτάξιου Ελληνικού Σχολείου Βάμου» από το Σχολικό Έτος 1901-1902 έως το Σχολικό Έτος 1910-1911, υπήρξαν οι Λουλουδάκης και Τσακίρης Γεώργιος και οι δύο από την Ηπειρωτική Ελλάδα. Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα μαθήματα που διδάσκονταν τότε, κατείχαν οι ξένες γλώσσες καθώς και τα μαθήματα των τεχνικών εργασιών και των γεωπονικών. Έκτοτε η δυναμική του σχολείου είναι άρρηκτα συνδεμένη με τη γενικότερη εξέλιξη του Βάμου και της ευρύτερης περιοχής. Παρατηρούμε δηλαδή ότι ο αριθμός των μαθητών αυξάνεται και η παρεχόμενη παιδεία βελτιώνεται καθώς ο Βάμος εξελίσσεται σε διοικητικό, εμπορικό, πνευματικό και αστικό κέντρο του Αποκόρωνα. Το Σχολικό Έτος 1911-1912 μετατρέπεται σε Τετρατάξιο Ημιγυμνάσιο, το Σχολικό Έτος 1912-1913 σε Πεντατάξιο και το επόμενο Σχολικό Έτος 1913-1914 προήχθη σε «Πλήρες Γυμνάσιο» με διευθυντή το Σταυρόπουλο και αυτόν από την Ηπειρωτική Ελλάδα. Ο Μακεδονικός αγώνας καθώς και οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι σημαδεύουν τη φοίτηση των μαθητών μας λόγω των ειδικών οικογενειακών συνθηκών, που τους εξανάγκαζαν παράλληλα με τα μορφωτικά τους καθήκοντα να εκτελούν αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες αντικαθιστώντας τους γονείς τους που συμμετείχαν στους αγώνες του έθνους. Είναι χαρακτηριστικό ότι το πατρώνυμο «ορφανός» παρουσιάζεται με μεγάλη συχνότητα στο μητρώο του Σχολείου μας τα αμέσως επόμενα από τους πολέμους χρόνια. Τα επαγγέλματα των γονέων που συναντώνται στο μητρώο, σκιαγραφούν την οικονομική κατάσταση της περιοχής, τους χώρους της επαγγελματικής δραστηριοποίησης των ανθρώπων της και αποτελούν σημαντικό στοιχείο για το μελετητή της οικονομίας των χρόνων εκείνων. Επίσης επαγγέλματα μιας άλλης εποχής (μεταπράτης, πηλοποιός, πανδοχεύς, εργατικός, πιθοποιητής, σανδαλοποιός, σαγματοποιός, καραγωγεύς, πεταλωτής, γανωτζής) φαντάζουν απόμακρα στους σημερινούς νέους. Από της ιδρύσεώς του και μέχρι της εποχής του Γυμνασιάρχου Σηφάκη το 1936, το Σχολείο στεγαζόταν στο κτίριο του Κουμεσιώνα. (Ο Κουμεσιώνας χτίστηκε την εποχή του Σάββα Πασά, στα τέλη του 19 ου αιώνα, τότε που ο Βάμος ήταν έδρα του Λιβά (Νομού Σφακίων) που περιλάμβανε τις επαρχίες Αποκορώνου, Σφακίων και Αγίου Βασιλείου). Στο κτίριο αυτό, που βρισκόταν στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται η Αγροτική Τράπεζα, στεγαζόταν δημόσιες και διοικητικές υπηρεσίες. Από το 1936-1938 επί Γυμνασιάρχου Σηφάκη Αντωνίου, μεταφέρθηκε και στεγάστηκε στο σημερινό κτίριο. Το σημερινό Γυμνάσιο είναι κτισμένο στην ψηλότερη θέση του Βάμου εκεί που παλιότερα υπήρχε το κτίριο του «Σεράγιου» δηλαδή το Διοικητήριο των Τούρκων το οποίο κάηκε κατά την Επανάσταση του 1896. Η ίδρυση και η ολοκλήρωση του Γυμνασίου οφείλεται στο Γεώργιο Μυλωνογιάννη, γιο του καπετάν Μαθιού Μυλωνογιάννη που ήταν αντιπρόεδρος της Μεταπολιτευτικής Επαναστάσεως και αντιπρόσωπος της Επαρχίας στη Βουλή των Ελλήνων με την παράταξη των Φιλελευθέρων, συνεχώς, μέχρι το έτος 1920. Το 1949 προστέθηκαν, με δωρεά του αείμνηστου Δημητρίου Λαμπράκη – πατέρα του Χρήστου Λαμπράκη – δύο αίθουσες στο ισόγειο, γεγονός που μαρτυρά η πλάκα που βρίσκεται στον τοίχο (Ευγνωμοσύνης ένεκεν ανθ' ών υπέρ του Γυμνασίου έπραξε – 1949). Οι αίθουσες αυτές ακόμα και σήμερα χρησιμοποιούνται ως αίθουσες διδασκαλίας αλλά και ως χώρος διαλέξεων και θεατρικών παραστάσεων.Το 1961 προστέθηκαν με την ευγενική φροντίδα του τότε πτεράρχου της Αεροπορίας Εμμανουήλ Κελαϊδή δύο αίθουσες. Έτσι το 1961 το Γυμνάσιο είχε 10 αίθουσες. Δύο από αυτές χρησιμοποιούνταν η μία ως γραφείο του εκάστοτε Γυμνασιάρχη και η άλλη ως γραφείο των Καθηγητών. Το προαύλιο του Γυμνασίου εξωραΐστηκε την περίοδο 1966-1972 με τη δημιουργία σχολικών κήπων. Τα δέντρα φύτευσαν και περιποιούντο οι μαθητές του σχολείου με τη βοήθεια του επιστάτη Γεωργίου Γωνιωτάκη.